Celem terapii funkcji poznawczych jest przywrócenie pełnej lub maksymalnej w aktualnym stanie zdrowia sprawności poznawczej. Jest to forma rehabilitacji funkcji poznawczych.
Terapia poprzedzona jest zawsze diagnozą czyli oceną aktualnego stanu procesów poznawczych: uwagi, zapamiętywania, myślenia, uczenia się, funkcji werbalnych i wzrokowo przestrzennych. Bada się w jaki sposób osoba radzi sobie z poznawaniem i orientacją w otoczeniu, przyswaja i przetwarza informacje.
Sprawdzamy czy procesy te przebiegają na podobnym poziomie jak kiedyś, czy nastąpiło wyraźne obniżenie wcześniejszego funkcjonowania.
- uwagi (trudności w skoncentrowaniu się i utrzymaniu uwagi)
- pamięci (zapominaniu niedawnych zdarzeń, trudności w rozpoznawaniu znajomych lub bliskich osób, przypominaniu nazw przedmiotów lub trudności w aktualizacji słów - „ brak słowa”)
- rozpoczynaniu i nieskończenie wątków wypowiedzi
- umiejętności czytania, liczenia (trudności w rozpoznawaniu liter, cyfr, czytania i rozumienia wyrazów, zdań)
- zmiany nastroju (drażliwość, chwiejność emocjonalna, depresja, stępienie uczuciowe, nieufność)
- orientacji w przestrzeni np. mylenie kierunków, błądzenie
- wolniejszego tempa myślenia, uczenia się
- mniejszej zaradności i samodzielności
- pogorszenia relacji z innymi osobami (konfliktowość)
- obniżenia poziomu funkcjonowania w życiu zawodowym (mniejsza wydajność w pracy pomimo intensywnych wysiłków)
- chronicznego zmęczenia zwłaszcza w połączeniu z ww. objawami
- obniżenia lub nieadekwatnie zawyżonej samooceny przy jednoczesnym braku krytycznej oceny swoich możliwości
Stopniowe- wraz z wiekiem obniżanie sprawności procesów poznawczych jest procesem naturalnym. Ale deficyty w zakresie funkcji poznawczych mogą pojawić się dużo wcześniej w przebiegu procesów chorobowych, w różnego typu uszkodzeniach centralnego układu nerwowego(udary, afazje ,zespoły otępienne w tym choroba Alzheimera czy otępienie pochodzenia naczyniowego).
Trudności poznawcze występują również w przebiegu uzależnień od środków psychoaktywnych, depresji czy PTSD (zespół stresu pourazowego). Obniżenie funkcji poznawczych i trudności emocjonalne pojawiają się również u osób, które przeszły zachorowanie Covid-19 (tzw. mgła covidowa). Po indywidualnej diagnozie funkcji poznawczych i stanu emocjonalnego klienta, opracowywany jest indywidualny program ćwiczeń usprawniających, realizowanych wspólnie z terapeutą i samodzielnie w domu.
Zmiany są monitorowane. Niekiedy wskazane jest poszerzenie procesu leczenia o psychoterapię. Warunkiem rozpoczęcia terapii funkcji poznawczych jest wyrównany stan somatyczny klienta i gotowość współpracy.